Opactwo Benedyktyńskie w Tyńcu

Opactwo zostało prawdopodobnie ufundowane przez Kazimierza I Odnowiciela w 1044 roku. Pierwszym opatem został Aaron z Cluny.  W XI wieku powstał kościół romański, który w 1306 roku został spalony. W XV wieku przebudowano go na gotycki. Według Jana Długosza benedyktyni posiadali 100 wsi i 5 miasteczek; byli jednym z najbogatszych opactw w Polsce.

W XVII wieku kościół przebudowano na styl barokowy.

W XIII wieku klasztor został otoczony murem, który niedługo po tym został zniszczony podczas najazdu tatarskiego

Barokowy kościół Piotra i Pawła

rokokowy ołtarz główny

organy

Barokowa ambona w kształcie łodzi

Obraz Matki Bożej Śnieżnej w Kaplicy Ciemnej;
najstarsza wzmianka o obrazie z 1647 roku (Klejnoty stołecznego miasta Krakowa)

Kot tyniecki

Studnia z 1640 roku

Część muru zburzona  w 1772 roku przez Rosjan podczas konfederacji barskiej

Widok przez wyrwę w murze

Kielich z XI wieku

Tunel będący wyjściem z klasztoru

Święto Świętego Michała (29 września)

Hans Memling - Ważenie dusz, XV wiek;
Archanioł Michał jest wodzem aniołów i pośrednikiem między Bogiem i ludźmi;
imię Michael znaczy Któż Jak Bóg!

Dzień świętego Michała oznacza koniec siewów oziminy; wyraża to przysłowie :"Przed Michałem mają być siewy w kraju całym". 

Zwierzęta wyprowadzano na wypas, aby nie karmić ich paszą, która miała starczyć na zimę. 

Bydło było wypędzane na pola własne i cudze: "Wolno paść wszędzie, bo pola są już sprzątnięte".

W I połowie XIX wieku J. Lompa napisał:

„Po św. Michale aż do wiosny stoją wrota takowe wciąż otworem. Po św. Michale bowiem idzie bydło na samopas, bo wtedy, jak lud pospolity utrzymuje, wolno bydłu iść na cudze grunta. Chodzą wtenczas świnie całymi stadami i czynią w polach i ogrodach niezmierną szkodę”.

Alfred Wierusz-Kowalski - Dożynki, XIX wiek

Inne przysłowia związane z tym obyczajem:

• "Po św. Michale możesz paść i na powale"
• "Świętego Michała idą krowy jak najdalej"
• "Po świętym Michale możesz paść wszędzie śmiale"
• "Siać po świętym Michale to już trochę niedbale"
• "Święty Michał z pola wszystko pospychał, wszystkie kąty ponapychał"

William Luker - Górskie bydło, XVIII wiek

Dzień świętego Michała oznaczał również skromniejsze podwieczorki lub ich całkowity brak, ponieważ dzień był krótszy, a pracy było mniej. 

Przysłowia :

• "Michał swaczynę pokichał"
• "Święty Michał zabiera podwieczorek, święty Józef przynosi"

Ludwig Ernst Morgenstern - Farma, 1794

W dzień Michała kończyły się umowy ze służbą rolną i umowy o dzierżawę gruntów; należało opłacić długi z procentami. 

Przysłowia pogodowe:

• "Gdy deszcz w świętego Michała, będzie łagodna zima cała"
• "Jeśli na Michała wiatr północny wieje, to na pogoda nie ma nadzieje"
• "Gdy noc jasna na Michała, to nastąpi zima trwała"
• "Ptaszki do Michała, gdzieś zima została"
• "Gdy na Michała i Wacława jasno, nie będzie w zimie ciasno"
• "Zbytek na świętego Michała żołędzi wiele śniegu w Boże Narodzenie napędzi"
• Burze przed św. Michałem, a szczególnie po nim zapowiadają długą i ciepłą jesień.

Alfred Wierusz-Kowalski - Niedzielny poranek, XIX wiek

Legendarna kapliczka maryjna z Gogolina

Kapliczka została wybudowana przez rodzinę Gaschin z Żyrowej w 1801 roku na bagnach przy Gogolinie.

Herb rodu von Gaschin

Legenda związana z powstaniem kapliczki

 Córka Gaschinów była niewidoma, żaden lekarz nie potrafił jej wyleczyć. Pewnego dnia na dwór przyszła staruszka, która poradziła matce, aby udała się ona na bagna i poszukała źródełka, którego wodą ma obmyć oczy córce. Po tygodniach poszukiwań, pani Gaschin znalazła źródełko i obmyła dziecku oczy. Panna Gaschin cudownie odzyskała wzrok.

Według innej wersji legendy pani Gaschin przyśniło się bagno ze źródełkiem, którego wodą obmyła oczy dziecka. Po przebudzeniu matka zaprowadziła córkę do źródełka. Po obmyciu oczu, niewidoma odzyskała wzrok.

Klucz miała jedna z koleżanek mojej babci

Cudowne źródełko

Dalszy ciąg legendy kapliczki

Ksiądz Karol Nawa z Zakrzowa stracił wzrok jako kilkuletnie dziecko. Jego babcia zaprowadziła go do źródełko i przemyła mu oczy. Karol powiedział "Babciu, puść, już widzę". W 1939 roku wstąpił do seminarium i przyjął święcenia kapłańskie jako podziękowanie za odzyskany wzrok. 

Według tradycji w nocy z Wielkiego Czwartku na Wielki Piątek przychodzą tu wierni po wodę ze źródła, aby się jej napić, obmyć oczy i zabrać wodę do domu. Dawniej tą wodą dzieci obmywały nogi rodzicom. 

Menuet

Jean Antoine Watteau - Menuet pod dębem, 1787

Menuet:

• powstał w II połowie XVII wieku
• za czasów Ludwika XIV stał się tańcem dworskim 
• Jean Babtiste Lully wprowadził go do opery i baletu 
• Po francusku menu pas oznacza drobny krok 
• popularność tego tańca zakończyła się na początku XIX wieku
• istnieją 2 teorie jego powstania:

1. menuet wywodzi się od tańca ludowego branle de Poitou
2. został stworzony dla Ludwika XIV około 1660 roku.

Giandomenico Tiepolo - Menuet

Figury menueta:

• ukłon (na początku i na końcu)
• podanie prawej ręki
• podanie lewej ręki
• podanie dwóch rąk
• figura zet (trzeba ustawić się w jednym końcu sali i menuetowym krokiem iść w kształcie litery Z).

W Akademii Szlacheckiej Korpusu Kadetów (Szkole Rycerskiej) założonej w 1765 roku w Warszawie uczono tańczyć menueta. Julian Ursyn Niemcewicz był uczniem w tej szkole i zapisał w pamiętniku: 

Lilenheim, mistrz tańca, który nam po pół godziny wykrzywiał nogi, stawiając nas w sporządzonych po temu formach drewnianych. Brzmi dotąd w uszach moich nuta menuetu, który nam na maleńkich skrzypeczkach wygrywał.

W pierwszym filmiku są podane podstawy menueta;

menuet składa się z 6 kroków: prawa noga, pied (przyłożenie pięty do kostki lewej nogi), lewa, prawa, lewa, pied. Później w tańcu będzie się powtarzać cały czas ta sekwencja kroków.

W drugim filmiki są przedstawione te same kroki, co w pierwszym, tylko, że również na boki i do tyłu

Wersja z podskokiem (zamiast 5 kroku jest podskok)

Gry osiemnastowieczne

Domino

Kolekcja Litz - Domino dziewczyna, 1790

Karty

Jean Chardin - Domek z kart

Joseph Francis Nollekens- Dwoje dzieci z rodziny Nollekens grające w karty, 1745

Thomas Frye - Dziewczyna budująca domek z kart

Johann Zoffany - Podwójny portret dwóch szlachciców grających w karty

Lewis Walpole - Budowa domów z kart, 1764

Szachy

Arthur Devis - Dwoje ludzi grających w szachy

Remy-Furcy Descarsin - Portret doktora C. grającego w szachy ze śmiercią

(doktor został poddany egzekucji podczas terroru)

Pani dEsclavelles i pan de Minant, XVIII wiek

Uczeń Michelangelo Merisi (Caravaggio) - Szachiści, XVII wiek

Warcaby

Johann Jacobus Haid - Damska gra - warcaby, XVIII wiek

Gry i sporty, XVIII wiek

Latawiec

Johann Zoffany - Portret Georga Fitzgerald z jego synami 

Francis Cotes - Portret pana Smitha, XVIII wiek

Nicolas Arnoult - Powietrze

Lotka

François Boucher - Dziewczyna z rakietką i lotką, 1740

John Singleton Copley - Portret chłopca trzymającego rakietkę do badmintona, 1760

Adriaen Carpentiers. - Henry Stawell Bilson, 1764

Huśtawka

Nicola Lancre - Huśtawka

Jean Honore Fragonard - Huśtawka, 1767

Nicolas Lancret - Huśtawka

Huśtawka, około 1770

Kręgle

Johan Franz Hörmannsperger - Muzyka i kręgle, 1736

Ślepa babka

Cornelis Troost - Ślepa babka

Pietro Longhi - Ślepa babka, 1744

Jean-Honoré Fragonard - Ślepa babka, 1752

Kości

David Teniers Młodszy - Wieśniacy grający w kości przy gospodzie, XVII wiek

 Léonard Defrance - Gracze trik-traku

Bilard

Jean Babtiste Chardin - Gra w bilard, 1725 

Autor nieznany - Pokój z bilardem, XVIII wiek

R.Sayer Giclee - Bilard, XVIII wiek

Gra w bilard, XVII wiek

Golf

Jeremiah Davison - Chłopcy MacDonald grający w golfa, XVIII w.

Lemuel Francis Abbott - Portret Henry'ego Callendera, 1798 

William Inglis - Felczer i kapitan czcigodnego Towarzystwa Golfistów, 1792

Golfiści, XVIII wiek

Krykiet

John Collet - Panna Wicket i panna Trigger, XVIII w.

Joseph Wright - Dzieci Hugh'a i Sarah Wood z Swanwick, Derbyshire, 1789

Krykiet, XVIII wiek

Thomas Hudson - Pani Matthew Mitchell i jej dzieci, Matthew i Anna, XVIII w.

Zabawy dzieci

Daniel Niklaus Chodowiecki - Zabawy dzieci, 1774 r.

Hula hop

John Opie - Chłopiec z hopem

Portret Henry'ego Johna Lamberta, 1800 

Paul Sandby - Opiekunka z trzema dziećmi