Blog dotyczy różnych ciekawych informacji na temat dawnych czasów, głównie XVIII wieku, ale nie tylko. Wiedza, która kiedyś była oczywista, ale z czasem zaginęła w mroku dziejów.
Do czasów nowożytnych większość ludzi nie spała ciągiem 8 godzin, lecz ich sen był podzielony na dwie części: najpierw spali kilka godzin (pierwszy sen) potem budzili się około północy na godzinę i znowu zasypiali do rana (drugi sen). W czasie tej przerwy między snami rozważali sny, modlili się lub czytali przy świetle świec. Tak się działo oczywiście, kiedy poszli spać wcześnie (po zachodzie słońca), jeżeli ktoś poszedł spać późno, np. o północy, to będzie spać do rana bez przerwy.
Pietro Rotari - Śpiąca młoda kobieta, połowa XVIII wieku
Wzmianki o pierwszym i drugim śnie zaczęły zanikać w XVII wieku; miało to związek z rewolucją przemysłową. Do XX wieku wiedza o podwójnym śnie całkowicie zniknęła ze świadomości społeczeństwa.
Johann Georg Meyer von Bremen - Śpiące dziecko, XIX wiek
Dowodem na to, że sen dwufazowy był normą jest fakt, że współcześnie wiele osób budzi się w nocy, co jest nazywane insomnią.
Do zaniku dwufazowego snu przyczyniało się również rozpowszechnienie świec. Pierwszym oświetlonym miastem był Paryż w 1667 roku. Londyn oświetlono w 1684 roku. Do końca XVII wieku ponad 50 europejskich miast było oświetlone nocą. Używano do tego świec woskowych lub lamp olejnych.
William Hogarth - Noc, 1736
Do XVII wieku budzono się dzięki "naturalnemu zegarowi", czyli chodzono spać regularnie, o tej samej porze, a budzono się ze wschodem słońca; w budzeniu pomagały odgłosy zwierząt (pianie kogutów) i dzwony kościelne.
Potem rozpowszechniły się zegary latarniowe ("ptasie klatki"), które miały dzwoneczek służący jako budzik.
Jean Frederic Schall - Dama przy toaletce z psem
Na tym obrazie prawdopodobnie jest przedstawiony zegar latarniowy
W XIX wieku w Anglii istniał zawód zwany Knocker-Uppers. Stukali oni w okna lub drzwi swoich klientów kijami, aby ich obudzić. Używali też kołatek, grzechotek lub miękkicj młotów. Ten zawód istniał do lat 70 XX wieku.
Starożytność
Rzymianie jedli 1 posiłek na dzień około południa. Częstsze jedzenie posiłków uznawali za obżarstwo.
Grecy jedli 3 posiłki dziennie: rano chleb maczany w winie, w południe to samo oraz ryby, figi, sery, oliwki, wieczorem jedli główny posiłek - obiad (jajka od kur i przepiórek, ryby, rośliny strączkowe, oliwki, sery, chleb, warzywa). W Grecji kobiety i mężczyźni jedli oddzielnie.
Średniowiecze
3 posiłki:
śniadanie bardzo wcześnie
obiad między 9.00 i 10.00
kolacja przed zachodem słońca (zimą około 15.00)
Renesans
2 posiłki:
obiad od 10.00 - 11.00
kolacja 18.00 - 19.00
Śniadanie jedli tylko pracownicy fizyczni, ludzie starzy i/lub chorzy.
Jan Brueghel Starszy - Pięć zmysłów (Smak), 1618
XVIII wiek
3 posiłki:
śniadanie około 10.00
obiad 15.00 - 17.00
kolacja 22.00 - 23.00
François Boucher - Obiad, 1739.
XIX wiek
4 posiłki:
śniadanie między 8.00 -10.00 (ludzie pracujący jedli wcześniej)
Przepis wykorzystałam z książki Kucharz Doskonały Wojciecha Wielądka z roku 1786.
Składniki:
4 jajka
tyle cukru, ile ważą 4 jajka
tyle mąki, ile ważą 2 jajka
Przygotowanie:
ubić żółtka z cukrem przez pół godziny
ubić białka na pianę
wymieszać białka z cukrem i żółtkami
sypać do tego po trochu mąki
kłaść masę łyżką na blachę wyłożoną papierem
posypać cukrem
piec około pół godziny
Z przepisu wychodzą 2 takie blachy
Biszkopty ordynaryjne różnią się tym od biszkoptów inaczej, że muszą być pieczone w foremkach; nie mam odpowiednich foremek, więc zrobiłam biszkopty inaczej, które daje się bezpośrednio na blachę z papierem.
Z przepisu pominęłam skórkę zielonej cytryny, bo nie miałam jej wtedy w domu.
Smakują podobnie do biszkoptów ze sklepu, tylko są bardziej chrupiące i słodsze przez cukier, którym są posypane.
Komedia Der Mann nach der Uhr, oder der ordentliche Mann : Ein Lustspiel in einem Aufzuge (Człowiek według zegarka, albo porządny człowiek: komedia w jednym akcie) autorstwa Theodora Gottlieba von Hippel została napisana w 1765 roku. Tytułowa postać, czyli Orbil, żyje "według zegarka" czyli przedstawia typowe obyczaje niemieckie z tamtego czasu:
w niedziele jada się Brauner Kohl (brązowa kapusta) Zdjęcie z tej strony: klik
środy i piątki są dniami postnymi (Fischtage) w całym Królestwie Pruskim
na dworach żyje się nocami, a w dzień śpi (Orbil to krytykuje)
Orbil wstaje o 6, o 12 je obiad i o 10 idzie spać
posiłek musi zaczynać się od zupy, a kończyć na serze i maśle.
przed i po posiłku trzeba odmówić modlitwy: benedicite i gratias
Znalazłam polskie tłumaczenie tych łacińskich modlitw:
Przed obiadem (posiłkiem południowym) Kapłan mający błogosławić posiłek mówi: Pobłogosław nas, Boże, a inni powtarzają: Pobłogosław nas, Boże. Następnie kapłan zaczyna werset:Oczy wszystkich, a pozostali mówią dalej: Z ufnością patrzą na Ciebie, Panie, a Ty dajesz im pokarm we właściwym czasie. Ty otwierasz swą rękę i napełniasz błogosławieństwem wszystko, co żyje. Chwała Ojcu. Jak była. Kyrie elejson. Chryste elejson. Kyrie elejson. Ojcze nasz po cichu aż doV. I nie wódź nas na pokuszenie. R. Ale nas zbaw ode złego. Potem kapłan mówi:Módlmy się. Pobłogosław, Panie Boże, nas i te dary, które z Twej szczodrobliwości spożywać mamy. Przez Chrystusa, Pana naszego. R. Amen. Następnie lektor: Racz pobłogosławić, ojcze. Błogosławieństwo Niech Król wiecznej chwały uczyni nas uczestnikami uczty niebieskiej. R. Amen. Po obiedzie (posiłku południowym) składa się dziękczynienie w następujący sposób:Gdy lektor powie Ty zaś, Panie, zmiłuj się nad nami. R. Bogu niech będą dzięki, wszyscy wstają.Kapłan zaczyna: V. Niech Cię wielbią, Panie, wszystkie Twoje dzieła. R. I niech Cię błogosławią Twoi Święci.Chwała Ojcu. Jak była.Potem kapłan ma od razu powiedzieć:Wszechmogący Boże, dzięki Ci składamy za wszystkie Twoje dobrodziejstwa. Który żyjesz i królujesz na wieki wieków. R. Amen.
Ilustracja do książki
Fabuła komedii w skrócie:
Wilhelmine, córka Orbila, chciałaby poślubić Valera, ale jej ojciec na to się nie zgadza, Valer prowadzi nieregularne życie. Przyjaciel Orbila proponuje swojego kuzyna jako odpowiedniego kandydata na męża dla Wilhelminy, ten kuzyn (Magister) się spóźnia na spotkanie i okazuje się być nieporządny. Później Valer ma ze sobą dwa zegarki i udaje, że żyje regularnie. Orbil wierzy mu ze względu na te dwa zegarki i zgadza się na jego ślub z Wilhelminą.
Książka sugeruje szczęśliwe zakończenie, ale nie jest to takie pewne, czy będą szczęśliwie żyć, bo Wilhelmine jest przyzwyczajona do regularnego życia i ponadto Valer bił swojego sługę, a to znaczy, że w przyszłości może bić swoją żonę.
Piosenka Marlbrough s'en va-t-en guerre ( Marlbrough poszedł na wojnę) została napisana w 1709 roku, po bitwie pod Malplaquet. Słowa piosenki zostały zainspirowane pogłoską, według której John Churchill, pierwszy książę Marlborough zginął.
Adriaen van der Werff - Książę Marlborough (1650–1722)
Louis Laguerre - Bitwa pod Maplaquet
Louis Laguerre - Zwycięscy książęta w zdobytych fortyfikacjach francuskich
Bitwa pod Malplaquet (11 września 1709) była jedną z najważniejszych bitew podczas wojny o sukcesję hiszpańską. Francja przegrała z koalicją angielsko-holendersko-austriacką, ale zwycięstwo koalicji było pyrrusowe. Marszałek de Villars napisał do króla Francji:
Jeśli Bóg w swej łaskawości pozwoli nam przegrać jeszcze jedną taką bitwę, Wasza Królewska Mość może liczyć, że nieprzyjaciel zostanie całkowicie zniszczony.
Piosenka Marlbrough s'en va-t-en guerre nie była dobrze znana w I połowie XVIII wieku. Dopiero od roku 1780 nagle stała się popularna. Ludwik XVII (syn Ludwika XVI i Marii Antoniny, narodzony w 1785 roku) był wychowywany przez Madame Poitrine. Kiedy kołysała jego kołyskę śpiewała Marlbrough s'en va-t-en guerre; Ludwik XVII, słysząc imię generała, otworzył oczy. Melodia spodobała się królowej i również zaczęła to śpiewać. Po niej powtarzali wszyscy inni i piosenka osiągnęła niesamowitą popularność.
Matczyna miłość, portret pani Poitrine
Alexander Kucharsky - Ludwik XVII (1792)
Piosenka Marlbrough s'en va-t-en guerre
Polskie tłumaczenie:
Malbrough poszedł na wojnę (Śmierć i pogrzeb niezwyciężonego Malbrough)
Malbrough poszedł na wojnę,
Mironton, mironton, mirontaine,
Malbrough poszedł na wojnę,
Nie wie kiedy wróci. {3x}
Wróci do Wielkanocy,
Mironton, mironton, mirontaine,
Wróci do Wielkanocy,
Albo do Święta Trójcy Świętej.
Święto Świętej Trójcy przeminęło,
Mironton, mironton, mirontaine,
Święto Świętej Trójcy przeminęło,
Malbrough nie wrócił.
Księżna weszła na wierzę,
Mironton, mironton, mirontaine,
Księżna weszła na wierzę,
Tak wysoko, jak to możliwe.
Dostrzegła przychodzącego gońca,
Mironton, mironton, mirontaine,
Dostrzegła przychodzącego gońca,
Ubranego na czarno.
O gońcu, o mój dobry gońcu,
Mironton, mironton, mirontaine,
O gońcu, o mój dobry gońcu,
Jaką nowinę przynosisz?
Przez nowinę, którą przynoszę,
Mironton, mironton, mirontaine,
Przez nowinę, którą przynoszę,
Twoje piękne oczy będą płakać.
Porzuć swoje różowe stroje,
Mironton, mironton, mirontaine,
Porzuć swoje różowe stroje,
I satynowe tkaniny.
Pan Malbrough zginął,
Mironton, mironton, mirontaine,
Pan Malbrough zginął,
Jest martwy i pogrzebany.
Widziałem, jak był pogrzebany,
Mironton, mironton, mirontaine,
Widziałem, jak był pogrzebany,
Przez czterech oficerów.
Jeden niósł jego napierśnik,
Mironton, mironton, mirontaine,
Jeden niósł jego napierśnik,
Inni jego tarczę.
Jeden niósł jego szablę,
Mironton, mironton, mirontaine,
Jeden niósł jego szablę,
Inny nie niósł nic.
Przy jego grobie,
Mironton, mironton, mirontaine,
Przy jego grobie,
Posadzono rozmaryn.
Na jego najwyższych gałęziach,
Mironton, mironton, mirontaine,
Na jego najwyższych gałęziach,
Słowik śpiewał.
Widzieliśmy, jak jego dusza odlatuje,
Mironton, mironton, mirontaine,
Widzieliśmy, jak jego dusza odlatuje,
Przez laury.
Każdy położył się na ziemi,
Mironton, mironton, mirontaine,
Każdy położył się na ziemi,
A potem każdy wstał.
Żeby śpiewać o zwycięstwach,
Mironton, mironton, mirontaine,
Żeby śpiewać o zwycięstwach,
Które odniósł Malbrough.
Ceremonia się skończyła,
Mironton, mironton, mirontaine,
Ceremonia się skończyła,
Każdy poszedł spać.
Niektórzy z ich żonami,
Mironton, mironton, mirontaine,
Niektórzy z ich żonami,
A niektórzy sami.
To nie dlatego, że było tylko kilku,
Mironton, mironton, mirontaine,
To nie dlatego, że było tylko kilku,
Ponieważ znałem wielu.
Blondyni i bruneci,
Mironton, mironton, mirontaine,
Blondyni i bruneci,
I szatyni również.
Nie powiem więcej o tym,
Mironton, mironton, mirontaine,
Nie powiem już więcej o tym,
Bo to już wystarczy.
Francuska wersja:
Malbrough s'en va-t-en guerre (Mort et convoi de l'invincible Malbrough)
Malbrough s'en va-t-en guerre, Mironton, mironton, mirontaine, Malbrough s'en va-t-en guerre, Ne sais quand reviendra. {3x}
Il reviendra-z-à Pâques, Mironton, mironton, mirontaine, Il reviendra-z-à Pâques, Ou à la Trinité {3x}
La Trinité se passe, Mironton, mironton, mirontaine, La Trinité se passe, Malbrough ne revient pas.
Madame à sa tour monte, Mironton, mironton, mirontaine, Madame à sa tour monte, Si haut qu'elle peut monter.
Ell' voit venir son page, Mironton, mironton, mirontaine, Ell' voit venir son page, Tout de noir habillé.
.jpg)
:max_bytes(150000):strip_icc():format(webp)/anceint-greek-foods-56a45bc23df78cf772820063.jpg)
