Człowiek według zegarka, czyli o kilku obyczajach niemieckich w XVIII wieku

Komedia Der Mann nach der Uhr, oder der ordentliche Mann : Ein Lustspiel in einem Aufzuge (Człowiek według zegarka, albo porządny człowiek: komedia w jednym akcie) autorstwa Theodora Gottlieba von Hippel została napisana w 1765 roku. 

Tytułowa postać, czyli Orbil, żyje "według zegarka" czyli przedstawia typowe obyczaje niemieckie z tamtego czasu:

• w niedziele jada się Brauner Kohl (brązowa kapusta)                                                                                                                                                                                                               Zdjęcie z tej strony: klik

• środy i piątki są dniami postnymi (Fischtage) w całym Królestwie Pruskim
• na dworach żyje się nocami, a w dzień śpi (Orbil to krytykuje)
• Orbil wstaje o 6, o 12 je obiad i o 10 idzie spać
• posiłek musi zaczynać się od zupy, a kończyć na serze i maśle. 
• przed i po posiłku trzeba odmówić modlitwy: benedicite i gratias                                                          

 Znalazłam polskie tłumaczenie tych łacińskich modlitw:      

Przed obiadem (posiłkiem południowym)
Kapłan mający błogosławić posiłek mówi: Pobłogosław nas, Boże, a inni powtarzają: Pobłogosław nas, Boże.
Następnie kapłan zaczyna werset:Oczy wszystkich, a pozostali mówią dalej: Z ufnością patrzą na Ciebie, Panie, a Ty dajesz im pokarm we właściwym czasie. Ty otwierasz swą rękę i napełniasz błogosławieństwem wszystko, co żyje.
Chwała Ojcu. Jak była.
Kyrie elejson. Chryste elejson. Kyrie elejson.
Ojcze nasz po cichu aż doV. I nie wódź nas na pokuszenie. R. Ale nas zbaw ode złego.
Potem kapłan mówi:Módlmy się.
Pobłogosław, Panie Boże, nas i te dary, które z Twej szczodrobliwości spożywać mamy. Przez Chrystusa, Pana naszego. R. Amen.
Następnie lektor: Racz pobłogosławić, ojcze.
Błogosławieństwo Niech Król wiecznej chwały uczyni nas uczestnikami uczty niebieskiej. R. Amen.


 Po obiedzie (posiłku południowym)
składa się dziękczynienie w następujący sposób:Gdy lektor powie Ty zaś, Panie, zmiłuj się nad nami. R. Bogu niech będą dzięki, wszyscy wstają.Kapłan zaczyna: V. Niech Cię wielbią, Panie, wszystkie Twoje dzieła. R. I niech Cię błogosławią Twoi Święci.Chwała Ojcu. Jak była.Potem kapłan ma od razu powiedzieć:Wszechmogący Boże, dzięki Ci składamy za wszystkie Twoje dobrodziejstwa. Który żyjesz i królujesz na wieki wieków. R. Amen.

Ilustracja do książki

Fabuła komedii w skrócie:

Wilhelmine, córka Orbila, chciałaby poślubić Valera, ale jej ojciec na to się nie zgadza, Valer prowadzi nieregularne życie. Przyjaciel Orbila proponuje swojego kuzyna jako odpowiedniego kandydata na męża dla Wilhelminy, ten kuzyn (Magister) się spóźnia na spotkanie i okazuje się być nieporządny. Później Valer ma ze sobą dwa zegarki i udaje, że żyje regularnie. Orbil wierzy mu ze względu na te dwa zegarki i zgadza się na jego ślub z Wilhelminą.

Książka sugeruje szczęśliwe zakończenie, ale nie jest to takie pewne, czy będą szczęśliwie żyć, bo Wilhelmine jest przyzwyczajona do regularnego życia i ponadto Valer bił swojego sługę, a to znaczy, że w przyszłości może bić swoją żonę.

Wersja online po niemiecku: klik