Lato świętego Marcina - 11 listopada

Święty Marcin i żebrak, koniec XV wieku

Św. Marcin narodził się w rzymskiej prowincji Panonii w IV wieku. Był rzymskim legionistą. Pewnego razu spotkał żebraka i oddał mu mu połowę swego płaszcza. Potem widział we śnie Chrystusa ubranego w jego płaszcz. W 371 roku Marcin został biskupem Tours. Zmarł 8 listopada, a 11 listopada został pochowany w Tours. 

W VII wieku ustanowiono 11 listopada świętem świętego Marcina.

Według legendy, kiedy Marcin oddał swój płaszcz żebrakowi, pogoda się poprawiła i stąd pochodzi powiedzenie lato świętego Marcina.

El Greco - Święty Marcin, 1599 rok

Przysłowia:

• Marcin na białym koniu jedzie.
• Jeśli na Marcina sucho, to Gody z pluchą.
• Gdy wschodni wiatr na Marcina, będzie ostra zima.
• Jak mglisto na Marcina, będzie lekka zima.
• Święty Marcin okrył swego płaszcza połą oziminę gołą.

Hendrick Avercamp - Zimowy krajobraz blisko wioski, 1615 rok

• Na świętego Marcina lód, na Trzy Króle wody bród.
• Jaki dzień na świętego Marcina, taka będzie cała zima.
• Liście padają, drogę zaścielają, dla Marcina wiatr je ścina.
• Liść się gęsto trzyma, nie chce słać się dla Marcina.

Adriaen van de Velde - Podróżnicy pytający wieśniaka o kierunek, XVII wiek

• Bywa zawsze o Marcinie u nas ogień już w kominie.

Pehr Hillestrom - Dziewczyna nabierająca zupy

Gęś

Jakob Bogdani - Gęś, XVIII wiek

Przysłowia:

• Na Świętego Marcina najlepsza gęsina.
• Jak pierś z marcinowej gęsi będzie sina, to będzie sroga zima, a jak biała - to nie będzie statkowała.
• Na Marcina gęś na stole, którą nade wszystko wolę.
• Wesele Marcina: gęś i dzban wina.

Istniał zwyczaj pieczenia gęsi na świętego Marcina. Źródłem tego zwyczaju jest legenda, że św. Marcin nie chciał zostać biskupem. Ukrył się przed wysłannikiem papieża, ale jego kryjówkę zdradziła gęgająca gęś.

Stracona gęś

Rogale świętomarcińskie

Zwyczaj robienia rogali swój początek ma w czasach pogańskich, kiedy składano ofiarę bogom z wołów lub ciasta ułożonego na kształt rogów wołu. Potem religia chrześcijańska przejęła ten zwyczaj.