Dzień świętej Agaty (5 luty)

Berognone - Św. Agata, 1510 r.

Święta Agata

Imię "Agata znaczy "dobra". Agata urodziła się na Sycylii w Katanii około 235 r. Po przyjęciu chrztu postanowiła żyć w dziewictwie. Namiestnik Sycylii, Kwincjusz, zaproponował jej małżeństwo. Ona odmówiła, przez co Kwincjusz chciał się na niej zemścić. Aresztował ją, potem oddał pod opiekę rozpustnej kobiecie, Afrodyssie. Nic to nie zmieniło, więc Agata została poddana torturom. Nastąpiło trzęsienie ziemi. Kwincjusz uznał to za karę Bożą i kazał zaprzestać tortur. Agata zginęła, rzucona na rozżarzone węgle 5 lutego 251 r. 

Giulio Campi - Pogrzeb św. Agaty, 1537 r.

Rok po śmierci Agaty w Katanii nastąpił wybuch wulkanu - Etny. Katańczycy szli w procesji z welonem wziętym z groby św. Agaty, żeby prosić o wstawiennictwo świętej. Lawa zatrzymała się przed miastem.

Alessandro Turchi - Św. Agata z św. Piotrem i aniołem w więzieniu, 1645 r.

Obyczaje

W dzień św. Agaty święciło się w kościele wodę, sól i chleb, które miały chronić przed pożarem i innymi nieszczęściami. W czasie pożaru wrzucano je do ognia, aby go ugasić. 

Święconą sól wsypywano podczas drążenia lub czyszczenia studni, żeby woda była czysta. Wyniesiona sól przed dom podczas wichury miała zmienić kierunek wiatru. Sól, okruchy chleba i wodę dodawano do posiłków ciężko chorych, zwłaszcza na febrę. Święcona sól stosowano podczas leczenia oparzeń i bólu zębów. Dodawano ją również do paszy chorego bydła.

Jan Kochanowski napisał wotywę dla św. Agaty, którą co roku odmawiał  i wieszał na drzwiach kawałek chleba, który był poświęcony w kościele, żeby uchronić dom przed pożarem. 

Papierek św. Agaty, XVIII w.
W Niemczech święcono oprócz chleba również papierki św. Agaty (Agathazettel)

Legenda

Jerzy Głogowski - Brama Grodzka, XIX w.

Niedaleko Bramy Grodzkiej w Krakowie wybuchł pożar. Stara żebraczka rzucała w ogień sól św. Agaty, co sprawiło, że ogień zgasł. Rajcowie miejscy zapytali ją, co by chciała w zamian, odpowiedziała, żeby zbudowali kościół dla świętej wspomożycielki. Jesienią 1655 r. spłonęły podpalone przez Szwedów przedmieścia wawelskiego grodu; uznano to za karę Bożą za niedotrzymanie obietnicy danej żebraczce.

Przysłowia:

• Sól (lub chleb) świętej Agaty, strzeże od ognia chaty
• Gdzie święta Agata, bezpieczna tam chata
• W dzień św. Agaty, jeśli słonko przez okienko zajrzy do chaty, to wiosenka na świat poogląda zza zimowej kraty

Przypisy:
https://www.brewiarz.pl/czytelnia/swieci/02-05.php3
http://www.swieta.biz.pl/dzien-sw-agaty/
https://en.wikipedia.org/wiki/Agatha_of_Sicily
https://brzozowiana.pl/jasienica-rosielna/item/2745-dzien-sw-blazeja-i-sw-agaty.html
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:BramaGrodzka-AkwarelaJerzegoG%C5%82ogowskiego-POL,_Krak%C3%B3w.jpg
http://przyslowia-polskie.pl/slowo/agata